Przez dziesięciolecia lekarze podchodzili niezwykle ostrożnie do chirurgicznej korekty przegrody nosa u dzieci. Początkowe rekomendacje jednoznacznie sugerowały odroczenie operacji przegrody nosa aż do zakończenia wzrostu dziecka. Takie podejście uzasadniały wyniki badań prowadzonych od lat 60-tych na zwierzętach, które wykazały, że rozległa resekcja chrząstki przegrody nosa oraz lemiesza zaburza wzrost szczęki. Były one zgodne z wcześniejszymi obserwacjami Freera i Kiliana którzy po rozległych podśluzówkowych resekcjach chrząstki przegrody zaobserwowali zaburzenia wzrostu nosa. Wynika to z kluczowej roli jaką pełni chrząstka przegrody nosa u dzieci we wzroście nosa oraz środkowej części twarzy.

Anatomia i wzrost nosa

Nos dziecka różni się od nosa osoby dorosłej nie tylko wielkością. U dorosłych 60% przegrody to kość a u dzieci natomiast w przegrodzie dominuje chrząstka. Przegroda u niemowląt to wyłącznie chrząstka sięgająca od kolca nosowego przedniego do przedniej ściany zatoki klinowej. W trakcie wzrostu nosa u dziecka zachodzą dwa procesy: osyfikacja (kostnienie) oraz wzrost chrząstek. W obrębie przegrody nosa wyróżnić można dwa ośrodki wzrostu chrząstki zniszczenie których w wyniku urazu, ropnia, krwiaka lub interwencji chirurgicznej powoduje zaburzenia wzrostu nosa i części środkowej twarzy. Konsekwencje są zwykle zależne od wieku w jakim doszło do uszkodzenia ośrodków wzrostu. Rozległe uszkodzenie u małego dziecka może skutkować powstaniem nosa siodełkowatego, wciągnięciem kolumienki, rotacją czubka nosa ku górze (zadarty nos) oraz niedorozwojem szczęki. Jest to konsekwencja istnienia dwóch bardziej intensywnych okresów wzrostu nosa, kiedy to rośnie on znacznie szybciej. Pierwszy trwa od 2 do 5 r.ż., a drugi pojawia się w okresie dojrzewania – pomiędzy 12 a 16 r.ż. u dziewczynek oraz 15 a 18 r.ż. u chłopców. Istnieją rozbieżności, kiedy nos definitywnie kończy swój wzrost. Wg. badań Zankl i wsp. nos powiększa się do 20 r.ż. u kobiet i do 25 r.ż. u mężczyzn. Pojedyncze badania donoszą jednak, że przegroda nosa i całe środkowe piętro twarzy rośnie nawet do 36 r.ż.

Optymalny moment wykonania korekcji przegrody nosa to czas po drugim okresie intensywnego wzrostu chrząstek, czyli po zakończeniu okresu dojrzewania. Operacja może też być przeprowadzona pomiędzy okresami intensywnego wzrostu lub przed nimi, ale efekty nie są wówczas do końca przewidywalne. Pomimo, że wielu autorów sugeruje, że plastyka przegrody nosa jest bezpiecznym zabiegiem już u 5-6 latków to obserwacje wskazują, że początkowo dobre efekty zabiegu mogą zostać unicestwione w drugiej fazie przyspieszonego wzrostu nosa. Operując dziecko przed okresem dojrzewania należy zwrócić więc uwagę rodziców na podwyższone ryzyko powtórnego zabiegu. Z tego też powodu młodsze dzieci po septoplastyce powinny być okresowo kontrolowane laryngologiczne, aż do zakończenia okresu dojrzewania.